سنگ تورمالين

سنگ تورمالين

تورمالين نامي است كه به گروهي مهم از مواد معدني سيليكات بورون با كيفيت جواهر گفته مي شود. سنگ هاي جواهر تورمالين را مي توان در تمامي رنگ هاي رنگين كمان يافت. به دليل تنوع رنگي كه دارد يكي از سنگ هاي بسيار پركاربرد در دنياي امروز است. نام سنگ تورمالين برگرفته از واژه سريلانكايي turamali به معني سنگي با رنگ هاي مختلف است.

تورمالين سنگي با سختي 7 تا 7.5 در مقياس موس، خاكه سفيد، تورق ندارد، شفاف تا اوپاك مي باشد. و شكستگي در آن شيشه اي تا غير يكسان است. جلاي آن شيشه اي و وزن مخصوص آن 3.11 تا 3.01 مي باشد. اين كاني داراي پديده فلورانس ضعيف بي رنگ، سبز مايل به آبي، زرد، سبز – آبي، قرمز ضعيف، قرمز-بنفش، صورتي، قهوه اي، سبز و آبي است.

تورمالين تركيبي از كاني هاي مرتبط به هم را دربر دارد. و بر اساس كاتيون هاي موجود تغييرات گوناگوني را دارا مي باشد. از نظر شيميايي تركيبي از سيليكات پيچيده بور، آلمينوم، منيزيوم و آهن است. و مي تواند شامل الائيت، ليديكواتيت (Liddicoatite)، دراويت و… باشد كه شناسايي تك تك آن ها در آزمايشگاه غيرممكن است. و به همين دليل همه آن ها را به طور كلي ” تورمالين ” گزارش مي دهيم.

معادن سنگ تورمالين در جهان

مهم ترين يافته هاي تورمالين در سنگ هاي پگماتيك دانه درشت و مواد تخريب شده از آن ها مي باشد. و در برزيل، سريلانكا، جمهوري مالاگاسي، موزامبيك، آنگولا، استراليا، برمه، هند، زيمبابوه، نامبيا، تانزانيا، روسيه(سلسله جبال اورال)، آمريكا، سويس و تايلند يافت مي گردد. در برزيل غالبا اين كاني از نوع آفريقايي تيره تر بوده و مي توانند چند رنگي شديدي را نمايش دهند.

در اكثر نقاط ايران در پگماتيت هاي اطراف گرانيت هاي مشهور، تورمالين در رنگ هاي مختلف پيدا مي شود. منطقه خاش سيستان و بلوچستان، بروجرد، جنوب غربي نهبندان، شمال غرب اليگودرز، سنندج – سيرجان (مجاورت ذخيره سيليس)، مناطق گرانيتوئيدي شمال و شمال شرق ازنا (مخصوصا در رگه هاي پگماتيتي و آپليتي) از نوع انديس شورلت و دراويت يافت مي گردد.

معناي كلمه تورمالين

Tourmaline در واقع مجموعه‌ اي از كاني‌ ها مي باشد. كه زماني كه بلور آن ها را حرارت مي‌ دهند، در انتهاي اين بلورها در اثر حرارت، جريان الكتريسيته ايجاد مي‌ گردد. نام اين كاني به دليل اين خاصيت بر آن گذاشته شده است. علاوه بر اين كاني داراي لومينسانس زرد و سبز مي باشد. و خاصيت الكتريكي از خود نشان مي‌ دهد.

تاريخچه‌ ي سنگ تورمالين

تاجران هلندي اولين بار تورمالين را در سواحل غربي ايتاليا در اواخر دهه 1600 كشف نمودند. نام تورمالين از اصطلاح سينگالي “turmoil” گرفته شده است كه به معناي “سنگ با رنگ مخلوط” مي باشد. در آن زمان تصور مي‌ شده است كه اين تورمالين‌ هاي سبز زمرد هستند. در دهه 1800 بود كه دانشمندان متوجه شدند كه اين سنگ‌ ها گونه‌ هاي معدني خودشان مي باشند.

اين اصطلاحي است كه بازرگانان هلندي به سنگ‌ ريزه‌ هاي رنگارنگ و فرسوده‌ اي كه معدنچيان در سنگ‌ ريزه‌ هاي سنگ‌ هاي قيمتي سيلان (سري‌لانكا كنوني) يافتند، به كار مي‌ برند. اين نام به تمام كريستال‌ هاي رنگي در جزيره سريلانكا در آن زمان، داده شد. اين نام فراگير نشان‌ دهنده ناتواني فروشندگان جواهرات باستاني در تمايز تورمالين از ساير سنگ‌ ها است. در حقيقت، زماني در تاريخ تصور مي‌ كردند كه تورمالين صورتي و قرمز ياقوت سرخ است. رنگ تورمالين صورتي بيشتر از ياقوتي است. بااين‌حال، شباهت‌ هاي ظاهري آن‌ ها به‌ قدري قوي مي باشد كه سنگ‌ هاي موجود در جواهرات تاج روسي كه قرن‌ ها تصور مي‌ شد كه ياقوت بوده، اكنون تورمالين هستند.

محدوده‌ ي رنگ سنگ تورمالين

محدوده‌ي رنگ سنگ تورمالين متغير است. متداول‌ ترين رنگ تورمالين، سياه مي باشد. اما رنگ‌هاي آبي، سبز، زرد، نارنجي، قرمز، صورتي، قهوه‌اي، بنفش و بي‌رنگ نيز يافت مي‌گردد. از نظر سختي ۷.۵ در مقياس موس و داراي وزن ۲.۸ تا ۳.۳ است. از نظر شكل ظاهري به‌ صورت كريستال هاي منشوري با قطع مثلثي گرد و اغلب داراي خطوط، رنگ‌ هاي پر جنب‌ و جوش و پلي كروئيسم است.

خصوصيات فيزيكي سنگ تورمالين

اين سنگ زيبا داراي چند خاصيت مختلف است كه مي تواند به شناسايي آن كمك كند. اگر كريستال تورمالين داريد ، شناسايي آن بسيار آسان است. اين سنگ يك كريستالي منشوري است. و اغلب داراي زهكشي هاي واضحي مي باشد كه با محور طولاني بلور موازي هستند. بلورهاي اين سنگ اغلب داراي مقطع هاي مثلثي يا شش ضلعي با لبه هاي گرد هستند. بلورهاي اين سنگ زيبا اغلب از طريق سطح مقطع يا در امتداد طول خود به صورت رنگي طبقه بندي مي شوند.

اگر تورمالين مشكوك شما يك ماده معدني جانبي در سنگ آذرين يا دگرگوني است نااميد نشويد. اين مسئله غالبا در اين سنگ ها به صورت بلورهاي منشوري ريز اتفاق مي افتد. يك لنز دستي تهيه كنيد و به دنبال خطوط مقطع گرد در آن باشيد.

اين سنگ داراي شكاف هاي نامشخص است ، بنابراين هر نمونه با شكاف واضح احتمالاً تورمالين نيست. رايج ترين رنگ تورمالين سياه مي باشد، اما اين ماده معدني در تمام طيف رنگ هاي ديگر نيز موجود است.

انواع سنـگ تورمالين

همانطور كه گفته شد، اين سنگ از محبوب ترين سنگ هاي قيمتي است زيرا در هر طيف رنگي وجود دارد. جواهرات و گوهر شناسان براي ساده سازي ارتباط با مشتريان خود از نام هاي تجاري براي رنگ هاي مختلف اين سنگ استفاده مي نمايند.

جهت مطالعه ادامه مطلب كليك كنيد